Difp
. IV. Part. VIL de caufa final¡.
!PO
Per quii caufet cau-fa finalu.
pofiit
entufare in• cognitum. ^4n caufet fepund/tm
efe reale.
gjtanam habeant ra• lienem fini»,
/tefr.adpri.
mam.
Refi. ad fe* eundam.
Paniti o VII.
De quibiifidam alijs eau fies finalis difficultatibus.
KJGnnullæ parui momenti difficultates circa 1י ־caufam finalemfuperfunt expediendæ. Pri-ma eft an caufa finalis caufet per elle cognitum, feu an voluntas poffit amare aliquid incogniti¡ > &c»»í¿1fup polito quòd id fieri nequeat natura-liter, an faiteen diuinitus id contingere poffit ?
Tertia. An caula finalis caufet fecundum fuum effe peale ״ an vero fecundùm fuum elle cognitum i pro quo nota ens reale caufæ finalis dupliciter confiderai¡ poffe. Primo vtilliudeflé reale eft exiftens in rerum natura. Secundo prout eft in intelleóìu, vocaturque non folùm effe co-gnitum, fed elle cognitum reale.
Quarta Quænam habeant rationem finis,
& quænam agentia agant propter finem? deni-que quinam fine effeólus caufæ finalis ?
Refpondeo ad primam negatiuè. Probatur primo ex illo communi effato nihil vohtum qum prîtes cognitum, & ex Sanólo Aug. !0 de aúnate Dei cap. primo dicente quod incognitum nullus amare potei!. Secundo voluntas eft potentia cæ-ca , & tamen eft potentia rationalis ; potentia autem rationalis non operatur, nili rationabili, ter, operari autem in incognitum eft oparari ir-rationabiliter, igicur cum voluntas non opere-tur irrationabiliter, neque operabitur in ineo-gnitum. Deinde antequam voluntas velit ali-quid, debet ipil proponi ab intelleóìu, & per confequens debet effe præcognitum.
Refpondeo ad fecundam affirmatiuè nimi-rum voluntatem poffe virtute diuinâ amare ali-quid incognitum, quamuis id qiulti negent} probatur tamen primo : fi quid impediret, eft, quia voluntas operaretur irrationabiliter : fed hoc non accideret, ergoneque id impedit Ma-ior videtur effe vnum principale fundamentum contrariç opinionis ; Minor probatunquiaDeus impediret, ne voluntas irrationabiliter opera, retur, idemque faceret ־ ac præftat claré videns cæcum ducens, cæcus enim, fifolus ambulet,te-mere faciet, & irrationabiliter, at vero fi ambii-let ductus à claré vidente, in nulla incurret in. commoda, ita dic de voluntate diuinitus ineo-gnitum amante. Probatur fecundo : prxeipuum etiam fundamentum contrari« opinionis eft, quòd voluntas fit effentialiter fubordinata in-telleólui; & proinde quòd non poffit, nifi de-pendenter ab intelleóìu operari ; & per confe-quens nifi circa obieólum cognitum ab infelle-âu, at quod eft effenciale alicui, ab eo nequi-dem diuinitus poteft tolli ; fed voluntas eft ef. fentialiter fubordinata ipfi intelleóìu¡. ergo non poteft operariabfque præuio intelleóìu, &ço-gnitione.
Hoc tamen fundamentum nullum eft ;quia licet voluntas, & intelleólui fint potenti! effeti, tialiter fubordinatæ fecundum fe, id eft quate-nusfunt tales potentis, nonfunt tamen effen-tialiter fubordinatæ quoad fuos aólus, nam ex. perientiâ compertum eft, quòd voluntas elicit aliquos aólus nullis prxuijs aólibus intelleólús. Vt contingit in tn9tibus primo primis,ergo non
repugnabit, quin voluntas feratur in aliquid in. cognitura, id eft quòd amet rem aliquam noa cognitam ab intelleóìu, id afferunt plures exta-ticidicentesfe hocfuiffe expertos, fuáquevo. luntateadamatum effe Deum, non tamen co. gnitum, & hæ duæ probationes non modo pro-bant refponfionem, fed & deftruunt contrari! opinionis fundamenta.
Refpondeo ad tertium caufam finalem non caufare fecundum fuum effe reale iam exi., ftens, fed fecundum fuum effe reale cognitum j Probaturprz«׳¿ pars.Tunc caufa non caulât am. piius, quando habetur eius effeólus, fed habitio exirtentiæ finis eft effeólus caufæ finali«, ergo non caufat fecundum illam caufalitatem iam habitam: hocque patet exemplo fanitatis5 ia. nitas enim non caufat in aegroto defiderium fui, quando iam habetur , quia iam completum eft defiderium, nam defiderium eft de reabfente j caufat ergo quando concipitur ab ægroto fe. cundùm effe, quod habet in intelleóìu, at ægro-tus non modo cogoofcit fanitatem intelligibi. lem, fed fanitatem veram, atque realem, nam fi folummodò caufaret fanitas fecundum fuum purum effe cognitum -, ægrotus non appeteret fanitatem veram & realem; fed tantum in effe cognito, ficque nunquam veré ipfe ægrotus ià-naretur, quia fanatur vere tantùm per realem faaitatem; illa ergo cognitio fanitatis non erit principalis caufa finalis, fed conditio fine qua caufa finalis non finalizat; nam nifi ægrotus co-goofcat fanitatem, non expetet fanitatem, illud ergo effe cognitum eft tantùm conditiofne qua non: àcficut finis eiïènrialis ferræ eft feindete, ad hoc tamen, vt feindat neceffariô poftulat du. ritiem, durities tamen non eft, nifi conditio ne-ceflaria, ita die de effe cognito in caufa finali.
Refpondeo ad quartam difficultatem, ea Xi/M¿ *i omnia habere rationem finalizandi, quæ habent rationem bonitatis, proindéque negationes, & priuationesjprout dicunt aliquam rationem bo. nitatis, fecundum hoc habere poffe rationem finalizandi:item & relationes fecundum eos, qui volunt eas dicere aliquam peifeftionem.
Itaque omnia agentia,quæ mouebunturabali. qua bonitate, dicentur agere propter finem & prçfertim agentia Ubeta:pnm'o quidem Deusjgit propterfinem, quia nihil temere facit, vt patet ex facra feriptura: Omnta operatiti esi Dominus propter femetipfum, homo item agitpropter fi. nem, eft enim agens liberum, & agens cum con. filio & prudentia, mouetúrque à bonitate ob. ieóli, imo agentia non viuentia aguntpropter finem, quanto magìs viuentia ?
Pro folutione tamen obieólionum, fent in contrarium proponi, aduerre q	.
pliciter poflir agi propterfinem:primo propter p«r/״״׳». finem ab ipfo agente cogniti!, quomodo agunt ipíaagentialiberaDeus, Angelus. & homo; cae. tera vero agunt propter finem fibi quidem con-uenientem, fed non cognitum à fe,cognitum tarnen ab authorenaturæ ; fie quando lapis mo-uetur infra, agit propter fuum finem, quia finis lapidis eft effe infra, non tamen lapis cognofcit illum finem : fie licet fagitta non cognofcat ipfum Scopum, in quem collimai ipfe fagitta. rius, tamen Scopus cognofcitur ab ipfo fagitta-rio»
quaepof- 1>«pH‘׳ur uoddu
Y