539D1fXIV.Part.XVII.de fènfib :¡ntern:&c.;4o
־יא׳».«. Circa frimitm praemittendum eft has om-Um/intir' ne* ^en^at’ones 'n nobis exerceri : Primo percipi. »« ־״ noti, musaliquo fenfu interno, v.g. nos videre, ideft, '*?,t'*”‘*׳■■ percipimus obieCta fenfuum externorum, & percipimus nos percipere illa obieda vt præ-fenda, & pro hac fenfatione alignant fenfum communem, quem ideò communem vocant, quòd omnibus præfideat fenfibus externis, eo-rúmq; omniú percipiat obieda , & fenfationes. Secundo ; quia fenfus communis percipit folùm illa obieda,vt præfentia, ideó debet alia poni lènfatio interna , quæ faciat in abfentia ilio-rum obiedorum, quod facit in illorum prælen-tia fenfus communis, & hanc vocant Phanta-fiam: fed quia Phantafia verfatur tantum circa modum fimplicem illorum obiedorutn ,rideo ponunt aliam, quæ occupetur circa modum compofitum, v.g. circa montem aureum fabri, candum, & talis potentia dicitur imaginatio, dum videlicet imaginamur nobis v. g. montem aureum, vnde dicitur communiter, quòd ima-ginationes non fint de re verá, fed fidi t iâ, & hæ potentiæ vetiantur ordinarie circa obiedum
fenfuum externorum.
Veruni quia in nobis experimur effe quaf.
dam fenfationes earum rerum , quæ non obij-ciuntur fenfibus externis, proinde debent abæ allignar¡ potentiæ pro buiufmodi fenfationibus internis, v. g. oui! videns lupum fugit, & vnde hoc ? non ex ipfo colore lupi ; quia forte illa ouis nunquam vidit lupum, & tamen format in fe inimicitias in lupum; inimicitia autem non eft aliquid perceptibile aliquo fenfu externo; quare præter didas potentias debet dati alia, quæ fit circa obieda infenfata, id eft non per. ceptibilia aliquo fenfu externo, quæ obieda in-fenfata poffunt confiderari vt præfentia , vel vt abfentia: fi vt præfentia, illa potentia, quæ circa illa verfabitur, dicetur æftimatiua; fi ve-rò circa illa vt abfentia, dicetur memoria fenfi■ tiua.
Sed præter has fenfationes in homine repe, riuntur quædam adiones internæ vitra inten-dones, quæ tamen proxime accedunt ad incen-tiones, & ad difeurfum, nifi quòd proprie di-dus difeurfus eft circa vniuerfalia ; illæ vero adiones funt circa particularia, vnde à difcurfu degenerant : illa ergo potentia, quæ eft de parti-cularibus fimplicibus,communiter diciturcogi. tatiua,quæ potentia cogitatiua lumen aliquod ab intelledu mutuatur, vnde homines cogita-bundi dicuntur valde fenfaci.
Deinde datur talis potentia, quæ vnum ab-fens ex alio deducat, feu inferat, & dicitur remi-nifcentia, quæfolis conuenit hominibus, parti-cipátquealiqualiter de difcurfu ; v.g. heri ami-fi aliquid, nec recordor in quo loco illudami, ferim, tunc cogito quid fecerim heri tempore matutino, quò peruenerim, quis mecum &c. quòd fiinueniam repugnantiam, quòd amife-rim mane. limili modo inquiro de pomeridiano tempore, & illa adio dicitur prouenire à remi, nifcentia.
Ifteergo eft totus proceffus adionnm no-lirarum fenfitiuarum internarum: fedgrauiffi. ma eft controuerfia inter Philofophos, quot, nam debeant poni potentiæ internæ fenfitiu«
pro omnibus adionibus illis fenfitiuis enumc. racis■
Vix duos authores hae in re concordes re-	ff׳•
peries ; res enim valde abftruia eft,nobifque oc culta: proferam tamen ea,quæ communiter di c,TCa
r	numeri'¡ j’v*■
CUntUr.	tenttarii ¡en,
Ruuius traci, definfibus internis,ejUtft.i. illas ßtmsruv, quidem admittit præfatas fenfationes interna?, יי""‘’"“־*®• fed vult eas omnes ab vnica tantum prouenire potentia , quam fenfum communem appella^ qui pro varijs prædidis officijs aliquando voca* tur imaginatio, aliquando Phantafia, &c.
Fonfeca quinto jlfctnph. duas diuerías pro illis omnibus fenfationibus ponit facultates, quas vocat fenfum communem, & Phantafiam, ita vt à Phantafia velir percipi obieda, etiam in-fenfata.
T01etu5 tertio de anima tresponit, quasno-minat fenfum communem,æftimatiuam,& me* moriam fenfitiuam.
Quarta opinio eft Thotniftarum poft Di-uum Evomam frima farte c¡u,rfl yS. art,4. admit, tentium quatuor potentias fenfitiuas , fcilicet fenfum communem ־ Phantafiam, ad quam re-ducunt imaginationem , «ftimá'riuatp, fub qua in homine comprehendunt cogitatiuam; quam enim in brutis æftimatiuam, illam in homine nuncupant cogitatiuam : denique memoriam lenfitiuam, fub qua contineri in homine volunt reminifeentiara.
Auicenna libro fixto naturalium farte fi-eundi imaginationem , & Phantafiam tan* quam duas diitinguit potentias, & proinde ad* mittit quinque potentias fenfitiuas. Contieni* unt vero hi omnes in hoc, quòd velint cogita* tiuam, & æftimatiuam in homine effe indiftin-¿fas potentias : Item reminifeentiam, ôc me. moriam fenfitiuam confundunt quoad poten, tiam.
Vt verum fatear, difficillimum eftiudica* re de numero prædidarum potentiarum : quæ difficultas oritur, praefertim ex eo,quòd illae fen-fationes internae non ita nobis notae finr, ficut externa:, & quòd nulla ratio valida afferri poffit, quod fufficiat vna, duae, tres potentis, &c. id eft, non poteft valide probari illarum potentia-rura determinatus numerus : quare in vanum laboraremus hic aliquam peculiarem nobis de-terminando opinionem. Quid tamen magis ad veritatem accedat aperio.
Decisio.
T? Efilutio. Exiftimo opinionem Ruuij nullo '8. 8־^־negotio poffe fuftineri,ex eo quòd 1JIte om. nes aéliones interna poffint legitimé referri ad potentiam, quæ dicitur fenfus communit fie dt f dus,non ex eo quòd præfideat omnibus fenfi. bus externis, vt volunt communiter, ièd ex eo, quòd omnes illas fenfationes internas eliciat tàm pro obiedis fenfatis , quàm pro infenfatis.
Nihil enim vetat, quin vna potentia vniuerfa* lis, & communis verfetur circa fenfata per in* fenfata -, hoc enim facit intelledus,qui & de fen* fatis, & infenfatis difeurrit.
Exiftimo ficundb, quòd fi non fit admit* tenda opinio Ruuij, certe opinio D Thomæ
Z 3	omnibus