'	Parili.	Art. Vili,	2t
minat , & per confequens ad hoc idem deter-A' deat-creàturas qtiidem effeinftrumenta Dei quàte-minatòmnia inftrumenta quibus utitur, inter qua; nushabentfuum èffe à Deo , quodpracisèad de- -fine dubio eftomnis voluntas creata.. Pro ratio-nehacconfidi poteft Scotu-s in r.fent. dift.41. 46’.
& 47-	, ■ • ,
DeHsu- Undecima ratio. Dews-utitur. omnibus, caufis tanquàm inftrumcntis, feci qui utiturinftrumento creata- aPP^cac'& determinat illud ad agcndum ; ergo rìs 'ut ^eus applicar & determinar omncs caufas. ■ Quod inftru- argumcntum » quia efficaciter concludi! fi major mentis ProP°fid° concedatur,idcò nunc à multis negatili-, ac nominatim à Bellarmino lib. 4.de grafia & libe-ro arbitrio capite 1 y.ubi dare fignitìcat , fi Deus uteretur voluntate’noftrà tanquàm inftrumento, quodrelatio qua; in àffioneconfideratur,referretur B ad Deum, ita ut propter eam diceretur determinare & applicare caufas fecundas. Verba ejus funt : Non dicitur Deus determinare vel applicàrevolun-tatem ad opus-, quia velano fila nonrefertur ad Deum ( ergo fi rcferretur Deus diceretur determinare & applicare voluntatem ) fid ad fila-m voluntatem. Referretur autem etiam ad Deum fi ipfi. ute-retur voluntate tanquam inftrumento ad tllam ipfam attionemfaciendam : & confequenterDeus diceretur eam determinare & applicare. Nunc fubfume, atqui Deus utitur voluntate cxterifque caufis tanquàm inftrumentis : ergo Subfitmptio' h$c . in D. Thoma eft clara , & fupraeam pro-bavimus ex pluribus ejus locis , ac nominatim C ex lib. 3. contra Gènt. cap.94. 14?. 148.149. ubi difertè fit.Quecunque rerum aliquid-operantur inftrumentaliteragunt ab eo mota. Ammanoftraope-ratur fub Deoficut agenti! in fi rumentale fub principali agente, &c. Opufc. autem 1. cap. 23. ita fa-tetur creaturam effe inftrumentum Dei »! ut ne-get eam Deo cooperati inftar duorum mavem trahentium. Sciendum, inquit , quod aliquid dicitur cooperar! alieni dupltctter. Uno modo quialópe-ratur ad eundem eft 1 cium , fed per altam v fitti lem, ficut minifter domino , dumejus praceptis obedit, & inftrumentum artifici d quo movetur. Alto mòdo dir cttur aliquid cooperaci alieni in quantum operatur eandem operattonemcumipfo , ficut fi diceretur de j) duobus portantibus aliquod pondus vel de pluribus trahentibus navem quod unum alteri cooperatur. Se-cundìtm igitur prtmum .modum creatura poteft dici creatori coòperari quantum ad altquos cjfe..us qui fiunt mediante creatura,non tamen quantum ad illos effettui qui fiunt immediateaDeo, ut creatioffó fan-Dificatio : fecundo autem modo creatura, creatori non cooperatur : &c. Similiter D. Bonayent. in 2. diftinétione 37. quaeftione 1. & Driedo 1. degrada & lib. 2. arb’. c. 3. hunc cooperatio-nis modum negant , pofterior tamen noftram de inftrumento fimilitiidinem dilette coifiirmat ex (criptura tratì. 6. 1. de capti, cap. 6. Cum ergo duo fint modi quibus creaturadici pOtéft eoo- g perari creatori, vel ficut inftrumentum coppcratur artifici, vel ficut coadjuvans ad trahendu-mnavem aut trabem portandum , quteritur uter fit..eli-® gendus & ufiirpandus ? Pofteriorem amplecti-tur Bellarminus dicto capite 1 5. Sedquandoqiii-dem pofteriorem S.Thomas abjiciat, prioxem y<b ro ampletìatur & afferai, quid dub.itamusiAìngeli-cumDotìorem fequi, faterftj ué nos miferas crear turaselfe inftrumenta Dei. , & cum Deó & per Deum operar! ficu.t inftrumentum’ opcratur cum artifice & per artificempà-'quo movetur excii-tatur & appjicatur ad agendujmWcd/tfi^^refponr
nominationem inftrumenti fufficit , & qtiare- -, nus ab eo pendent in operando , fed bine non fe-qtiitur quod ab eo prsemoveantur & applicentur \ adbperandum.^'^;quòd ad rationemìnftrumèmj veri & communiter ditti non ftifficit accepiflè effe & dependere ab alio fimul operante , fed ncccftàr* rium eft quod non agat nifi actualitcr moveatur. Inftrumentum, inquit D.Thom.lib.2.centra Gent; cap. 21. nunquam adbibetur ad tlèfsìfindum ali-quid ntfipÉr vtam motus. Si Opufculo 3 .cap. 3; Ridicua lumeft , fit, etiam apudindolti/s ponete inftrumenta moveri non ab altquo principali agente. Simile enim eft hoc ac fi altquis circa cofiftitutionem arca vel letti pottat ferrar» velficurim abfque carpentariò operantem. Hismultifque alijs locis B.Thom. de inftrumento manifefté ait quod , prseterquàni quod acceperit effe , virtutemque a&ivafn , noh poflìt tamen ad opus exire , nifi moveatur & ex-citetur à principali agente. Eo autem modo catt* fasi fecundas effe inftrumenta Dei affirmat dióìo c. 2.X.. tnultifq'uealijs (opra allatis. .Et quiapuffit
• objici , fi voluntas eft inftrumentum Dei , ac proindè neceffe habet ab eo moveri ergo non libere agit. Sciendum eft quod idem argumentum fibi olim objecerit S. Thomas quteft..24. deve-ritateart. 1. argumento 5. Orane quodanovet mo-tum , mòvet ficutinftriimentum , ut patet per comm'ent. in 8. Phyficorum. Inftrumentum autem non eft liberum ad agendum , cum non agat nifi fccundùm quod aliquis eo utitur : Cum ergo mens Bumaiia non opereturnifi mota à Deo , videtur quodnon fit liberi arbitrij. Ad quod ar-gumentum facili» erat retponfio dicendo quod mens fiumana non proprie movetur à Deo,fed ira* proprie (olum , quodque non moveatur nifi qua-tenuS ab eo accepit effe& abeodependet.in operando. Verum quia feiebat hxc falsò dici , ideò refioridet quod inftrumentum dupliciter dicitur : uno modo proprie quando fcìlicet aliquid ita ab altero me-vetur quod non confertur ei d movente aliquod prfiu-ciptum talis motusficut ferra movetur a càrpentario, & tale inftrumentum eft expers Itbertatit. Alto modo dicitur inftrumentum magis communiter , quicquid eft movens ab alio motum, /ìvefit in ipfiprtncipium fui motusfive non , &ftc ab inftrumento non opcrtet quod omnin'o excludatur ratio ltbertatis,quia aliquid poteft effe ab alio motosm ., o,uòd tamen feipfum mo-vet,&. ita eft de mente humana. Quibus verbis eia- /»• rè afferit mentem humanam à Deo moveri & in- ftrumt. ftrumenti rationém fiabe re , nec tamen liber- to non tate privar! -, quia fic movetur , ut etiam feip- exclu-fam moveat : eandemque refponfionem indica- ditur vimus partim ex J. p.q.8 3. art. 1. ad 3 .& ex quxft. ratio If io y.art.4. ad 1. 2J& 3. partim etiam aliundè.De- bertatis. niquequód r ationi libcrtatis non repugnet moveri ab alio inftrurnentaliter, vel ex eocolligequodna-tura humana Chrifti juxtaTheologorum fenten-tiam fit inftrumentum divinitatis ab ea affumptum ad opera noftrse (alutis exercénda. Vide lib.4. contri Gent. cap. 41. & in quxftio'nibus difputatis iquatftione unica de unione, vèrbi art. 5. ad 4. Se 3. p. q. 19, art. 1. ad 2. Si autem divinitas in Chri-fìo hàbitans corporaliter' natura fiumana utebatur tawqliàrrt iln.ftrmìlcnto nec tamen dibattati ejus officiebat , ergo libertàri non repugnat quod vo-luritasa fupériorimòvente , fcilicet Deomoveà-tur. Sedmegàri noh'potéft.xjuin divinitas efficacitcr opere-