/
EXPOSITIONIS EPISTO
G ielligantur ,tria:& cum punici lingua fua tria nomi» nani, Latine intelligatur,falus.Chanan§aenim, hoc eft punica mulier,de finib? Tyri 8¿ Sidonis egretta, quae in Euangelio perfonam gentium gerit, falutem petebat filia? fita?,cui refponfum eft à domino,No eft bonum panem filiorum mittere canibus. Q_uod cri* men obiettimi illa non negans, tanq de confeffione peccatorum impetratura falutem filias,hoc eft, noue vite fuae,Ita inquit,Domine,Nam 8í canes edunt de micis quae cadunt dementa dominorumfuorú. Tria enim mulieris lingua falus vocantur.Erateni Cha« nanaea.Vnde interrogati rullici noftri,quid fint,pu? nice refpondétes Chanani,corrupta fcilicet,ficut i ta» Iibusfolet,vna litera,quid aliud refpondétq,Chana* naetéPetens itaqs falutem,Trinitatépetebattquia & Romanalinguaquaein falutis nomine Trinitatem Punice fonai,caput gentium inuenta eft in aduentu domini.Et diximus,Chananaeam mulierem, gentili fuftinere perfonam.Panemautemappellans domi« nus,id ipfum quod à muliere petebatur,quid aliud q Trinitari atteftaturíNanque alio loco eandem Tri* nitatem in tribus panibus intelligédam effe aperti!« lime docetSed haec verborum confonantia,fiue pro* H uenerit,fiue prouifa fit,non pugnaciter agédum eft, vteiquifqi confentiat, fed quantum interpretantis elegantiamhilaritas audientis admittit. lllud fanè magna intentione animi confiderandum, 8¿ totis viribus pietatis ampleftendum fatis appaici,quonià fi grafia & pax ad implendam Trinitatis cómemo* rationem ile ab Apoftolo ponitur, ac fi fpiritumfan* ftum nominaffef.ille peccat in fpiritufanttum,qui de« fperans vel irridens,atqi conteneos praedicationem gratiae,per qua peccata diluuntur,& pacis,perquam reconciliamur deo,detrattat agere poenitentiam de peccatis filis, 8¿ in eorii impia atq? mortifera quadam fuauitate perdurandii fibi effe decermi,& in fine vfip perdurat.Q_uod ergo aitdñs,dimitti homini fi ver« bii dixeritaduerfus filili hominis: fi aut verbum di« xerit aduerfus fpiritufanftu,no ei dimitti,neqs hic, neq; in futuro feculo.fedreu effe aeterni peccati,non negligenteraudiendumeft.Conftituamus enim a« h'quem Latinas lingua? ignarum, cum ilio audiente proniiciatus fuerit ab aliquo fpirituffanttus, querere quid rerum fignfffceturfiib filo fyllabarum fono, Ab aliquo autem deceptore vel irrifore impio refpóderi aliquid aliud,quodlibet vile & abieftum,vt quítente decipiat,ficuti àtalibusfieri folet ridendi grafia,lllu I autem per ignorantiamcontempfiffe hocnomen,dii nefeit quid lignificete aliqua etiam in hoc conuitia iattitaffememinem effe arbitrar tam vanum 8¿ in co* fideratum,qui hunc hominem vilo crimine impieta tis afpergatiat contra,fi tacito nomine, res ipfa ver* bis quibus poteft ad quaerentis intelligentiam per* ducatur,tum vero fi aliqua contumeliofa in tantam fanttitatem vel verba vel fatta protulerit,reus tene* bitur.Quae cum ita fint,manifeftum effe arbitrargli qui hoc nomine audito, aliam pro alia re fignificari putauerit:& aduerfus eam rem quam fignificari hoc nomine credidit,verbum dixeritmon hunc fic pecca* te vt aduerfus fpiritum fanttum verbum dixiffe iu» dicetur.Itaque fi quifquam quaerens quid fit fpirituf« fanttus,audiat ab imperito,hunc effe filium dei per quem fatta funt omnia,qui etiam certa opportunità* tetemporis de virginenatus fit,& occifus á Iudaeis, & refurrexerittquibus auditis vel neget,vel irrideat quaedittafuntmoneumficteneri putandum eft,ac fi verbum aduerfus fpiritum fanttum dixeritifed po« tius aduerfus filium dei,vel filium hominis, ficut 8C vocali 8¿ effedignatus eft.Non enim quid fit impe* ritopervocempropofitum,fed per rationem expofi* tum,confiderandum efttquiaillecum maleditta prò* ferrei,ei vtique maledicebat,qucm fibienarratumin
L£ ad romanos, cogitatióeintuebatur.Quodlibet autem vocaretur, K vtrum resipfa veneranda,an neganda, vel vitupe« randa effet,hoc queritur.Hoc modo etiam fi quifpià quaeratquis fitlefus Chriftus:8cea quadranti refpó« deantur quae non in filium dei,fed potius i fpiritum« fanttum conueniunt,quibus auditis ille blafphemet; nonvtiqueaduerfusfilium,fed aduerfus fpiritum* lanftum verbum dixiffe tenebitur.Sed fi tranfitorie ac negligenter attenderimus quod dittum eft, Si quis verbum dixerit aduerfus fpiritumfanttum, non remitteturei,neque in hoc fendo,ncque in futuro, quis inueniri poterit cui veniam peccatorum dede« rii deus^Nam 8i pagani qui appellante,etiam nùc totam noftram religionem,quia iam ferro 8i credi! bus prohibentur, maledittis contumelijfcg infettane tur:& quicquid de ipfa Trinitatedicimus,negando & blafphemandocontemnunt,Non enim excipiunt fibi fpiritumfanftum quem venerentur,vt in caetera faeuiant : fed fiumi aduerfus omnia quaecunque foli« cite de trina dei maieftateloquimur,quanto poffunt furore impietatis oblatrant. Nam neque de ipfo deo patre digna fentiunt ¡, quem partim penitus negant,pattina fic fatentur,vtdeillo falfafingen* do, non vtique 1'llum ,fed fua figmenta venerante. L Multo magis ergo quod de filio dei, vel de fpiritu« fanfto dicimus, fuo impio more deridere, quàm no» ftra pia focietate colere maluerunt. Quos tamen quantum poffumus adhortamur ad Chriftum co* gnofeendum, & per ipfum patrem deum : fummo» que & vero imperatori militandum effe fuademus: eófquepromiffaimpunitate pr^teritorum omnium peccatorum inuitamus ad fidem.Qua in re fatis iu* dicamus,etiamfiquidaduerfus fpiritumfanttum iti fua facrilega fuperftitione dixerunt ,cum Chriftiani fatti fuerint, fine vlla caligine dubitationis ignofei. ludaei vera quales aduerfus fpiritumfanttum fiie* rint,teftis eft Stephanus,quem ipfofpiritufantto pie» num lapidauerunt,cum illa omnia quae in eos dixit, ipfe fpiritus dixerit.In quibus verbis apertiffime di» ftumeft Iudaeis, Vos femp reftitiftis fpirituifanfto. Afi.7, In ilio tamen numera Iudeorum refiftentium fpiri# tuifanfto,&nonobaliud Stephanum vas eius,nifi quòd eoplenus erat,lapidantium,etiam Paulus A« poftolus erat,in manibus omnium quorum veftimé» taferuabatiquodfibipoftea etiam pcenitendo incre» pitat,eoipfofpirituiam pleniffim?, cui primo inanif« fimus refiftebat,# paratus iam lapidari prò talibus diftis,qualiumpredicatoremipfelapidauerat.Quid M Samaritani^Nónne ita fpirituifanfto aduerfantur, vtipfam prophetiam penitus conentur extinguere, quae per fpiritumfanftum miniftrata eft ? Quorum tamen falliti,& ipfe dominus atteftatur,in eo qui de» cemleprofismundatis folus reuerfus eft vt ageret gratias,cum effet Samaritanus. Et in illa muliere, cum qua ad puteum fexta hora locutus eft,& eis qui perdimi crediderunt.Poft domini autem afeenfio« nem, ficut in Aftibus Apoftoloriifcriptum eft,quan* ta gratulatione fanftorum recepit Samaria verbum dei. Simonem quoque magumarguens Petrus A» poftolus,quòd tam maledefpiritufanftofenferit, vt eum venalemputans pecunia fibi emendum popo« feenttnon tamen ita de ilio defperauit,vt venire locii nullum reh'nqueret.Nam benigne etià vt eum pce» niteret admonuitJpfadeniquecatholicaeEcclefi^ tà infignisauthoritas,quaeineodem dono fpirituffan» tti omnium fanftorum mater toto faecunda ¡orbe diffunditur', cui vnquam hasretico vel fchifmatico fpem liberationis fi fe corrigat amputauit,cui placa» di dei aditum claufiL Nonne omnes ad vbera fua, qui eam fuperbofaftidio reliquerunt,cumlachrymis reuocariQuis vera vel de principibus, vel de regi» bus haeraticorum inucnitur,qui non aduerfetur fpi* rituifanfto?