LIBER SECVNDVS.
À derida fapientia loqùi,quòd eft Kgnum vitxxm vtù tp inueftigandae ac poifidendae,id eft,contemplando, talisoculus per omnia fuperiora perduilus eft, quo videri iam poffit Si arila via Si angufta porta. Quia ergo deinceps dicit, Intrate per anguftam portam, quia lata porta:# reliquainon ideo dicit, quia iugum Chrifti afperumeft & farcina grauis: fed quia labo* rcs finirepauci volunt,minus credentes clamanti, Mattili. Venite ad me omnes qui laboratis# ego reficiam vos,TolIite iugum menni fuper vos:&reliqua.Hinc ergofermo fumpfitexordium de humilibus 8i miti« bus corde,quoniam iugum lene & leuem farcinam multi refpuunt,pauci fubeunt:eo quòd fit arila via q ducit ad vitam,# angufta porta qua intraturin eà. Hic ergo illi qui promittunt fapicntiam cognitioné* qjveritatisquamnon habent,precipue cauédi funt, ficut funt haeretici,quife plerunq; paucitate commi* dantiEt ideo cum dixilTet,paucos effe qui inueniunt anguftam portam & arftam viam,ne fe illi fupponàt nomine paucitatis,ftatim fubiecit. Caueteà pfeudo» prophetis qui veniunt advos in veftitu ouium, in* trinfecus autem funt lupi rapaces. Sed ifti non fai* B luntoculumfimplicem,quiarborem dignofeere ex fruiìibus nouit. Ait enim,Ex frutlibus eorum cogno feetis eos.Deinde fimilitudines adiungit, Nunquid coliigùtdefpinis vuas,aut de tribulis ricusi Sic om» nisarborbona,fruilusbonosfacit:mala autem ar* bor,malos fruilus facit:# reliqua.Quo loco illorum errar maxime cauendus eft,qui de ipfis duabus ar* boribus duas naturas opinàtur effe: quarum vna fit dei,altera vero neque dei nequeex deo.De quo erro* re & alijs libris difputatum eft vberius, &, fi adhuc parameli,difputabitur.Nunc autem,non eos adiu* uare duas iftasarbores,docédumeft.Primum, quia dehominibus eum dicere tam clarum eft, vtquii» qiris praecedentia Si fequentia legerit, miretur eo* rum caecitatem.Deinde attendunt quod diilum eft, Non poteft arbor bona fruilus malos facere, neque arbor mala fruilus bonos facere.Etideo putant ne* que anima malà fieri polle vt in melius cómutetur, neque in deterius bonà:quafi diilum fit,Non poteft arbor bona mala fieri,neque arbor mala bona fieri: fed diilum eft,Non poteft arbor bona malos fruilus facere,neque arbor mala bonos fruilus facere. Arbor eft quippe ipfa anima,id eft,ipfe homo, fruilus vero opera hominis.Non ergo poteft malus homo bona C operar!,neque bonus mala. Malus ergo fi vult bona operar!,prius bonus fiat. Sic alio loco euidentius dt» Matti 12. cit ipfe dominus,Autfacite arborem bonam,# fra* ilus eius bonostaut arborem malam,& fruilus eius malos.Quod fi duas naturas illorum, his duabus arboribus fi’guraret,non dicerct, facite. Quis enim hominum,poteft facere naturami Deinde etiam ibi, cum ipfarum duarum arborum mentionem feciffet, fubiecit,Hypocritae,quomodo poteftis bonaloqui,cu fitis maliiQuandiu ergo quifque malus eft,non po* teli facere fruilus bonos. Si enim bonos fruilus fe* cerit,iam malus non erit. Sicveriffime dici potuit, non potefteffenixcalida:cum enim calida effe ccepe rit, non iam niuem,fed aquam vocamus. Poteft er* go fieri,vt quae nix fiat,non fitinon autem poteft fie* ri,vt nix calida fit. Sic poteft fieri,vt qui malus fiu’t, non fit malus,non tamen fieri poteft vt malus bene fatiat.Qui etiam fi aliquando vtilis fit,non hoc ipfe facit,fed fit de ilio diirina prouidentia procurante, fi* cut de pharifaeis dicit,Q_uaedicuntfacite,qu§ autem faciunt, facere nolite.Hoc ipfum quòd bona dicebant, & ea quae dicebant vtiliter audiebantur Si fiebant, Matt.2?. non crat ipforum,Cathedram enim, inqirit, Moyfi fedent.Per diuinam ergo prouidentiam legem dei praedicantes,poffunt effe audientibus vtiles,cum ipfi fibi non effent.De talibus alio loco per prophetam di Tomus quartus.
2Ó0 ftum eft,Seminaftis triticum & fpinas metetis: quia D bona praecipiunt# mala faciunt. Non ergo qui eos audiebant&faciebant quae ab eis dicebantur,de fpi* nislegebantvuas,fedper fpinas de vite legebant vuas:tanquam fi manum aliquis per fepem mittat, aut certe de vite qu§ fepi fuerit inuoluta vuam legat, non fpinarumeft fruilus irte, fed vitis. Refìiffime fanéquéBriturquos fruilus nos attendere vóluerit, quibuscognofcere arborem poffimus. Multi enim quaedam in fruclibus deputant,quae ad veftitum o* uium pertinent,& hoc modo à lupis decipiuntur: fi« cutifunt vel ieiunia,vel orationes,vel eleemofynaej quae omnia nifi fieri etiam abhypocritis poifent, no fuperius diceret,Cauete iuftitiam veftram facere co* ràm hominibusvtvideamini ab eis,Qua fententia praepofita,ipfa triaexequitur,eleemofynam, orario* nem,ieiunium.Midti enim multa pauperibus, non mifericordia,fed ambitione largiuntur. Et multi o* rant vel potius videntur orare,non intuentes deum, fed hominibus piacere cupientes. Et multi ieiunant & mirabilem abftinentiam praetendunt eis quibus ifta diffidila videntur,&honoredigna exiftimàtur: & huiulcemodi dolis eos capiunt,dum aliud ollentàt E ad decipiendum,aliudexeruntad depraedandù, vel interficiendum eos qui fub veftitu ouino lupos vide« re non poffunt.Hi ergo non funt fruilus de quibus co gnofci arborem monet. Ifta enim cum bono animo in veritatefiunt,propriaefuntouibus veftesicum au« tem malo in errore, non aliud qua'm lupos tegunt. Sed’nonideodebent oues odiiTe veftimentum futi, quia plerunq? ilio fe occultant lupi. Qui funt ergo fruihrs quibus inuentis cognofcamus arborem ma’ lamldicit Apoftolus,Manifefta autem funt opera Gal.J* carnis, quae funt fornicationes,immunditiae,luxun§, idolorum feruitus,veneficia,inimicitiae, contentióes, aemulationes,animofitates,diffenfiones,haerefes,in* iridiae,ebrietates,comeirationes, Si his fimilia, quae praedico vobis ficut praedixi,quoniam qui talia agiit regnum dei non confequentur.Et qui funt fruilus p quoscognofcimusarborembonam,idem ipfe Apo* ftolus confequenter dicit,Eruilusautem fpiritus eft charitas,gaudnrm,pax,longanimitas,benign!tas,bo nitas,fides,manfuetudo,continentia. Sanélciendum eft,hic gauchìrm proprie pofitum, mali enim homi* nesnon gaudere,fed geftfre dicuntur proprie : ficut fuperius diximus voluntatem proprie pofitam ,quà non habcntmali,vbidiftumeft, Omnia queciinqiie p vultis vt faciatvobis holes:# reliqua.Ex iftapjSeta« te verbi qua gaudiu nó diciturnifiin bonis,etià Pro phetaloquif dicés, Noneftgaudereipijsdidtdns: Efaiaejy Ita qqi polita eft fides,non qcùq; vtiqsfed vera fides, Si estera quehic polita funt, habét quafdà imagines fuas in malis hominibus Si deceptoribus : vt omnri nofallant,nifi quif<p iam mùdum ocufiim Si fimpli* cem habuerit,quo ifta cognofcat.Optimo ita<p ordi* ne primo ailum eft de mudàdo oculo,# deinde diila funt quae cauerentur.Sed quoniam quaniris quifque oculo mudo lit,id eft,Empiici Si fyncero corde viuat, non poteft tamen cor alterius 1 n inerì : cq cu qs ergo i fa* ilis vel diilis apparere non potuerunt, tentationib* aperiuntur.Tentatio autem duplex eli,aut in fpe a* dipifeendi ahquod commodumtemporale,autinter rore amittendi.Etmaxiitiecauendum eft,ne tende* tes ad fapientiam,quae in folo Chrifto inueniri po* teft,in quo funt omnes thefauri fap tentine Si feientie abfconditi,Cauehdum,inq, eft ne pro Chrifti nomi« ne ab haereticis vel quibuflibet male intelligentibus & fecttli huius amatoribus decipiarmir. Nam ideo fequitur 8i monet dicens,Non omnis qui dicit mihj domine due, intrabit in regnu ccelonim : Si reliqna. ne putem?adillos fruilus ptinere,fi qins dominone» ftro dicat,domine domine,& ex eo nobis arbor bona
K ùij videatur.