INCHOATE
A fuflitiae redditnm cft.fed gratufto datum.Cceperant enim nonnulli qui ex Iudaris crediderant,tumultua# ri aduerfus gentes,& maximeaduerfus Apoftolum Paula,quod incircucifos Si a legis veteris vinculis li# beros admittebat adEuangelij gratiam,pr§dicans eis vt in Chriftum crederent, nullo impofito carna» lis circuncifionis iugo. Sed pland tanta moderation ne,vti nee Iudaeos fuperbire permittat,tanquam de mentis operum legis: Nec gentes merito fidei ad« uerfus Iudaeos inflari,qudd ipfi receperint Chriftum quern illi crucifi'xenmf.tanquam enim,ficut alio loco dicit,pro ipfo domino legati'one confungens,hoc eft, pro lapide angular!,vtrunque populum tarn ex Iu# daeis quam ex gentibus conneftit i Chrifto per vim culumgratiae,vtrifqueauferens omnem fuperbiam tneritorum,& iuftificandos vtrofque per difciplinam humilitatis affocians. Itaque Epiftolam fic exorfus eft,Paulusferuus Iefu Chrifti vocatus Apoftolus, fegregatus in Euangelium dei.Breuiter in duobus verbis Ecclefiae dignitatem a fynagogae vetuftate difcernit.EccIefia quippe ex vocatione appellata eft, fynagoga vero ex congregatione. Conuocari enim magishominibuscongruit,congregari autem man
B gispecoribus,vndegregespropriepecorum dicifo» lent.Quanquam ergo plerifque fcripturamm locis Ipfa Ecdefia grex def,& ouile dei 8i pecus dei voce« turitamen quum in comparatione homines pecora dicuntur,ad vitam veterem pertinet.Et apparet hu< iufmodi homines,non cibo fempiternae veritatis,fed temporalium promiffionum tanquam terreno pabu« lo efle contentos. Paulus ergoferuus Chrifti Iefu vo catus eft Apoftolus, quae vocatio ilium cooptauit Ecclefiae.In Euangelium autem dei fegregatus eft, vnde nifi a grege fynagogae, ft verborum JLatinoru fignificatioomnimodo cum Graeca interpretatione . Noncom concordat.^Sane Euangelium dei in quo fegregatu cordat. fe eile commemorat, commend at authoritate pros phetarunr.vt quoniam credentes Chrifto, in quorii numero vocatus eft,Iudaeis pra?pofuerat,a quibus fe dixerat fegregatum,gentes rurfus iam non fupei bis yeadmoneat.Siquidemde populo Iud^orum meriit Prophetae,per quos Euangelium,cuius fide cred ens tesiuftificantur,antepromiffum effe teftatur.Segre gatusenim,inquit,in Euangelium dei quod ante promiferatper prophetas fuos.Fuerut enim & Pros phetae non ipfius, in quibus etiam aliqua inueniuns
C tur quae de Chrifto audita cecinerunt,ficut etiam de Sibyiladicituriquodnonfacile crederem, nifi quod poetarum quidam,in Romana lingua nobiliffimus, antequam diceret ea deinnouationefeculi,quee in do mini noftri Iefu Chrifti regnum fail's concinere 8i co uenire videantur,praepofuit verfum dicens, Vltri maCumaei iam venit carminis aetas.Cumaeum au* tem carme Sibyllinum effc nemodubitauerit. Scies ergo Apoftolus eain libris gentium inueniri teftis monia veritatis,quod etiam in Aftibus Apoftolorti loquens Athenienfibusmanifeftiflimeoftendit,No folum ait per prophetas fuos,ne quis a pfeudopros phetis per quafdam ’veritatis cofeffiones in aliquam impietatem feduceretur,fed addidit etiam in fcriptu C0I.4. ris fanftis:volens vtique oftendere literas gentium fuperftitiofae idololatriae pleniffimas, non ideo fans Etas haberi oportere,quia in eis aliquid quod ad Chriftum pertinet inuenitur.Et ne quifquam etiam Prophetas aliquos remotos atque alienos a gente ludaeorum forte praeferret, in quibus nullus fimus lacbrorum cultus effet, quantum attinet adfimulas chraquaehumana operatur manus,Nam fimulas chris phantafmatumfuonrm feftatoras fuos omnis error illudit, Ne quis tamen aliqua huiuftnodi praes ferens,quiaibi Chrifti nomen oftentat,eas potius ianftas fcrip turns efle affcrat ,non eas quae populo
LIBER VNVS.
HebraeorumfuntdimnituScreditee,fatis oportune D mihi videtur adiungere cum dixiffet, In fcripturis fanftis,quod adiecit,de fillio fuo qui faftus eft ei ex fe# mine Dauid,fecundum carnem.Dauid enim certe rex ludaeorum firit.Oportebat autem vt ex ilia gen# te orirentur Chrifti]praenunciatoresProphetae,ex qua gente carnem affumptur?erat quern pronuncia» bant.Occurrcndumautem erat etiam illorum im# pietati,qui dominum noftrumlefum Chriftum fe# cundum hominem tantummodo quem fufeepit, ac# cipiunt:diui'nitatem autem in eonon intelligunt ab vniuerfaecreaturaecommunione difcretanuvelut ipi ludici,qui Chriftum filium Darn'd tantummodo effe opinabantur,ignorantesexcellentiam qua dominus eftipfius Dauid,fecundum id quod eft fili? dei. Vn* de illos in Euangelio redarguii per prophetiam qu§ ipfi? Dauid ore prolata eft.Quaerit enim ab eis,qué ipfe Dauid dominum appellat,quomodo filius eius lìti Cum deberent vtique refpondere,qucd fecuns dum carnem filius effet Dauid, fecundum diuinita# tem autem filius dei & dominus ipfi? Dauid. Quod Paulus Apoftolus quia iam didicerat, pofteaquam dixit,in Euangelium dei quod ante promiferat per Prophetas fuos i fcripturis fanftis de filio fuo qui fa» E ftus eft ei ex temine Dauid:addidit, fecundum car# nem:ne hoc folum 8i totum in Chrifto effe arbi# trarentur,quod faftum erat fecundum carnem. Ad# dendo ergo,fecundum carnem,feruauit diuinitati di» gnitatem fuam.Quae non fold femini Dauid,fed nec alieni angclicaeaut cuiufuis exceUentiflìmae creata# rse generation!'tribui poteft,quandoquidé ipfum eft verbum dei,per quod fafta funt omnia,Q.uod verbo ex temine Dauid caro faftumeft,& habitauit in no* bis,non mutatum & conuerfum in carnem,fed carne vt carnalibus congruenter apparerei idutum. Q_ua# propter Apoftolus non folum eo verbo q> ait, fecuns dum carnem,humanitatem à diuinitate diftinxif.fed etiam ilio quo aitfaftuseft.Non eft enim faftus fé» cundumid quod verbumdei eft,Omnia enim per ipfum fafta funt:Nec fieri cum omnibus poffetp qué faftafuntomnia.Neqs ante omnia faftus eft, vt per ipfum fierent omniailpfo enim excepto,fi ante illa ia faftus effet,non effent illa omnia quae per ilium fies rentmeepoffent veredici faéta omnia per ipfum in quibusi'pfe non effet,fi ipfe e tia faftus effet. Et ideo Apoftolus cum faftum diceret Chriftum, addidit, fecundum carnemtvt fecundum verbu quod eft filius F dei,no faftum à deo,fed natum effe monftraret. Eri» dem fané ipfum qui fecundu carne faftus eft ex femis ne Dauid,pr^deftinatd dicit filium dei,in virtutemó fecundum carnem,fed fecundu fpiritum: nec quem» libet fpiritum,fed fpiritum fanftificationis ex refurre filone mortuorum.In refurreftione enim virtus mo> rientis apparet,vt dicetetur praedeftinatus in virtute fecundu fpiritum fanftificationis ex refurreftioe inor tuorum.Deinde fanftificatio vitónouam fecit,que in domininoftrirefurreftioneUgnata eft. Vnde idem Apoftolus alio loco dicit,Si cófurrexiftis cum Chri» CoL^ fto,quaefurfumfuntquaerite,vbi Chriftus eft in de» xtera deifedens.Poteft quidé etiam fic effeordo ver» borii,vt no ad fpiritii fanftificationis adiungamus qd ait,ex refurreftione mortuorum:fed ad id quod ait, praedeftinatus eft:vtordo fit, qui praedeftinatus eft ex refurreftione mortuorum : ciriordini interpoliti funthaec,Filius dei in virtute fecundum fpiiitu fan» ftificatióis.Et nimirum ifteordo certior 8i melior vi# detur,vtfitfilius Dauid in infirmitate fecundu car#
» nem,filius auté dei in virtute fecundii fpiritum fan» ftificationis.Faftus eft ergo exfemine Dairid,id eft, filius Dauid ex mortali corpora,propter quod Si mor tuus eft. Praedeftinatus eft autem filius dei,& domi# nus iplìus Dauid ex refurreftióe mormorti. Inquatii K v enim